طالبان و ازبکستان؛ طرح دوستی از ترس تروریزم
جمعه ۳ اسد ۱۴۰۴ ساعت ۰۹:۰۸
تلاش کشورهای همسایه و منطقه برای تعامل با طالبان به‌منظور مقابله با تروریزم، مبتنی بر ناگزیری‌های موجه یا ناموجهی است که آنها را مجبور به پذیرش سیطره یک گروه مرتبط با تروریزم بر افغانستان می‌کند. این در حالی است که طالبان نه‌تنها هیچ نشانه‌ای از فاصله گرفتن از گروه‌های تروریستی بروز نداده‌اند.
وزارت دفاع طالبان در خبرنامه‌ای نوشت که ملایعقوب مجاهد و رئیس استخبارات ازبکستان درباره «همکاری‌های سرحدی، برقراری ارتباطات و سایر مسائل مرتبط» بحث و تبادل نظر کردند.
طبق خبرنامه، هیئت ازبکستان از «برقراری امنیت» در افغانستان و پیشرفت‌های اقتصادی در این کشور اظهار خرسندی کرده است.
سفر این مقام ارشد استخباراتی ازبکستان به کابل و دیدارهای او با مقامات امنیتی رژیم طالبان بازتاب گسترده‌ای در محافل سیاسی، رسانه‌ای و امنیتی منطقه داشت.
شماری از آگاهان، این سفر را نشانه توسعه و ارتقای رابطه ازبکستان و رژیم طالبان ارزیابی کردند و نتیجه گرفتند که به دنبال به رسمیت شناختن رژیم طالبان توسط روسیه، کشورهای هم‌پیمان مسکو در همسایگی افغانستان نیز در حال بازآرایی روابط خود با این رژیم هستند و زمینه‌های برقراری روابط استخباراتی و امنیتی با طالبان را بررسی می‌کنند.
به باور این گروه از تحلیل‌گران، بعید نیست که مقامات ازبک نیز با تبعیت از رویکرد روسیه نسبت به معادلات امنیتی افغانستان تحت سلطه طالبان، به دنبال پذیرش این واقعیت باشند که هیچ راه دیگری جز تعامل با طالبان و همکاری با این رژیم برای مقابله با تهدیدهای امنیتی ناشی از حضور گروه‌های تروریستی فراملیتی در افغانستان نیست؛ و این ممکن است یکی از مهم‌ترین محورهای سفر اخیر رئیس سازمان استخباراتی ازبکستان به کابل بوده باشد.
با این حال، گروهی دیگر از کارشناسان معتقدند که تعامل امنیتی و استخباراتی ازبکستان با رژیم طالبان نیز ناشی از نگرانی‌های رو به افزایش تاشکند نسبت به خطر توسعه تروریزم از افغانستان به آسیای مرکزی است.
آنها در این زمینه به دستگیری یک دختر ۱۹ ساله به عنوان رهبر یک هسته تروریستی داعش در این کشور اشاره می‌کنند و می‌گویند که سفر قربانوف باخودیر، رئیس سازمان استخبارات ازبکستان به کابل نیز به دنبال این رویداد صورت گرفت و این به وضوح نشان می‌دهد که مقامات ازبک به‌شدت نگران رخنه و نفوذ عوامل تروریستی از خاک افغانستان به این کشور هستند.
اگرچه تاکنون هیچ اطلاعات دیگری درباره رهبر این هسته تروریستی داعش در ازبکستان منتشر نشده، اما این احتمال قویاً وجود دارد که او ممکن است با مراکز فعال تروریست‌های تکفیری در افغانستان در ارتباط بوده و چه بسا از آنها دستورالعمل‌ها و آموزش‌های لازم برای ارتکاب اعمال تروریستی در خاک ازبکستان را دریافت کرده باشد.
در این میان اما منتقدان می‌گویند که تلاش کشورهای همسایه و منطقه برای تعامل با طالبان به‌منظور مقابله با تروریزم، مبتنی بر ناگزیری‌های موجه یا ناموجهی است که آنها را مجبور به پذیرش سیطره یک گروه مرتبط با تروریزم بر افغانستان می‌کند. این در حالی است که طالبان نه‌تنها هیچ نشانه‌ای از فاصله گرفتن از گروه‌های تروریستی بروز نداده‌اند، بلکه چه بسا از رهگذر توسعه تعامل اقتصادی و تجاری با کشورهای دیگر، به منابع لازم برای تغذیه و تأمین تروریزم دست پیدا می‌کنند و روابط سنتی خود با گروه‌های تروریستی فراملیتی را نیز توسعه می‌دهند.
این نگرانی درباره پیامدهای تعامل بی‌پروای مقامات مسکو با رژیم طالبان نیز وجود دارد؛ به این معنا که هدف واقعی سران کرملین از به رسمیت شناختن رژیم طالبان، همکاری و همراهی رژیم در مقابله با داعش و سایر گروه‌های تروریستی و جلوگیری از رخنه و نفوذ آنها به حوزه سلطه استراتژیک روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز است، اما نشانه قابل اطمینانی وجود ندارد که طالبان نیز با منویات مسکو در این زمینه همسو و هم‌صدا باشند و انتظارات کرملین از برقراری روابط همه‌جانبه با این رژیم را به‌طور کامل محقق کنند.
در گفت‌وگوی اخیر وزرای امور خارجه طالبان و روسیه، که نخستین گفت‌وگو پس از به رسمیت شناختن این رژیم توسط مسکو بود، مقام روس بر لزوم مقابله با تروریزم و تهدیدهای امنیتی منطقه‌ای صحبت کرد؛ اما آنچه در بیانیه وزارت خارجه طالبان از این گفت‌وگو بازتاب یافت، تأکید امیرخان متقی بر توسعه روابط اقتصادی با روسیه بود و اشاره معناداری به تعهد طالبان در مقابله مشترک با مسکو علیه تروریزم نشده بود.
این نشان می‌دهد که تلاش‌های تعامل‌گرایانه و سازش‌کارانه کشورهای همسایه و منطقه در قبال افغانستان تحت سلطه طالبان، کمک چندانی به مهار تروریزم و از میان بردن تهدیدهای ناشی از آن علیه صلح و ثبات منطقه‌ای نخواهد کرد.
چه بسا این خطر وجود دارد که طالبان با سوءاستفاده از این موقعیت، متحدان تروریست خود را نیز تغذیه و تأمین کنند و اهداف آرمان‌گرایانه خود مبنی بر استفاده از الگوی برقراری به‌اصطلاح «نظام خالص اسلامی» در افغانستان را به سایر کشورهای منطقه و جهان نیز گسترش دهند.
عبدالمتین فرهمند – جمهور
کد مطلب: 184262
